Czy psychoterapeuta to „prawdziwy” lekarz?

Potocznie mówi się, że psychoterapeuta to „lekarz duszy”. Korzystając z usług specjalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym, używamy podobnych sformułowań, co w przypadku usług lekarskich: „wizyta”, „terapia”, „leczenie”, „zaburzenia”, „choroby”. Czy jednak w świetle prawa psychoterapeuta jest „prawdziwym” lekarzem?

Kim jest lekarz?

Lekarzem jest osoba, która posiada wykształcenie medyczne, a więc ukończyła 6-letnie, jednolite studia na wydziale lekarskim uczelni medycznej. Dyplom lekarza jest równorzędny z tytułem magistra.

Lekarz ma uprawnienia do stawiania diagnoz medycznych dotyczących stanu zdrowia pacjenta, prowadzenia farmakoterapii (czyli wykorzystywania leków w procesie leczenia), wystawiania zwolnień lekarskich, skierowań do szpitala czy innych lekarzy. Takich uprawnień nie ma ani psycholog, ani psychoterapeuta (chyba, że któryś z tych specjalistów jest jednocześnie lekarzem, a więc wykonuje dwa zawody jednocześnie).

Kim jest psychoterapeuta?

Psychoterapeuta to osoba, która najpierw ukończyła magisterskie studia wyższe (najczęściej humanistyczne lub medyczne), a następnie odbyła specjalistyczne szkolenie (trwające zwykle od 4 do 6 lat) w zakresie psychoterapii lub jest w jego trakcie.

Kiedy szukamy specjalisty zajmującego się psychoterapią, w praktyce możemy się również spotkać z następującymi określeniami:

• psychoterapeuta certyfikowany – osoba, która ukończyła szkolenie z psychoterapii, spełniła wszystkie wymagania i uzyskała certyfikat psychoterapeuty w jednym z towarzystw zrzeszających psychoterapeutów,
  
• psychoterapeuta w procesie certyfikacji – osoba, która ukończyła całościowe szkolenie z psychoterapii (czyli ma dyplom danej szkoły i tym samym może się określać psychoterapeutą dyplomowanym) oraz jest w procesie zdobywania wymagań do uzyskania certyfikatu (proces ten może trwać kilka, a nawet kilkanaście lat po ukończeniu szkoleniu); czasami (choć rzadziej) podobnego określenia używają również osoby po drugim roku szkolenia z psychoterapii,
  
• psychoterapeuta w trakcie szkolenia – osoby, które ukończyły co najmniej dwa lata szkolenia z psychoterapii, ale nie ukończyły jeszcze całości szkolenia.

Zdaję sobie sprawę, że te określenia mogą brzmieć dość zagmatwanie i niekoniecznie są istotne dla osoby poszukującej pomocy terapeutycznej. Jak najbardziej to rozumiem, dlatego zachęcam Cię do zajrzenia do mojego wcześniejszego artykułu Jak znaleźć dobrego psychoterapeutę. Znajdziesz w nim 3 praktyczne wskazówki, jak w gąszczu ofert znaleźć psychoterapeutę godnego zaufania.

Czy zawód psychoterapeuty jest zawodem medycznym?

Od kilkunastu lat trwają prace legislacyjne nad odrębną ustawą psychoterapeuty jako zawodzie medycznym. W Polsce cały czas zawód psychoterapeuty nie jest bezpośrednio uregulowany prawnie. Psychoterapia to dziedzina związana z ochroną zdrowia i korzystająca z niewątpliwie wielu źródeł i nauk: biologii, psychologii, medycyny, socjologii, filozofii. Jest na pograniczu dwóch obszarów, z jednej strony sytuuje się ją wśród dziedzin związanych z humanistyką i naukami społecznymi, a z drugiej związanych z medycyną.

Jednak pomimo obecności dyskusji czy psychoterapeuci wykonują zawód medyczny czy też zawód związany z ochroną zdrowia, na obecny moment należy uznać, że zawód psychoterapeuty nie zalicza się do zawodu medycznego w świetle obowiązującego prawa. Na różne potrzeby klasyfikacji zawód psychoterapeuty zalicza się jednak do szeroko pojętej służby zdrowia czy personelu medycznego, pracowników wykonujących działalność leczniczą. Czasem też uznaje się jako zawód tożsamy z zawodami medycznymi nieregulowanymi, czyli nie mających aktualnie regulacji ustawowych. Jest to wszystko dość zagmatwane i skomplikowane, a jeśli ktoś byłby zainteresowany zawiłościami prawnymi na ten temat, więcej można poczytać tutaj.

Niezależnie od kwestii prawnych, ustawowych i semantologicznych, w praktyce można wymienić następujące podobieństwa i różnice funkcjonujące pomiędzy zawodem psychoterapeuty i lekarza:

Psychoterapeuta, podobnie jak lekarz:

• Formułuje diagnozy,
• Leczy zaburzenia i choroby,
• Przedstawia zalecenia,
• Może wystawić zaświadczenie o historii leczenia,
• Może orzekać i opiniować o stanie zdrowia,
• Pomaga ludziom, doszkala się, poszerza i aktualizuje swoją wiedzę,
• Odbywa staże w placówkach służby zdrowia, szpitalach,
• Obowiązuje go kodeks etyczny oraz zasady tajemnicy zawodowej,
• Wykonuje zawód zaufania publicznego.

Psychoterapeuta, w odróżnieniu od lekarza:

• Nie ma uprawnień do przepisywania leków (chyba, że jednocześnie jest lekarzem medycyny),
• Nie ma uprawnień do wystawiania zwolnień lekarskich,
• Nie ma uprawnień do wypisywania skierowań do innych specjalistów, szpitala,
• Podstawowym narzędziem badawczym i leczącym psychoterapeuty jest rozmowa i obserwacja. Psychoterapeuta nie wykonuje badań krwi, nie robi zdjęć rentgenowskich, nie zajmuje się analityką medyczną. Jego narzędziem pracy jest on sam: uważnie słucha, zadaje pytania, formułuje hipotezy, czasem sporządza notatki, dzieli się komentarzami, refleksjami, interpretacjami.

Rolą psychoterapeuty jest pomoc pacjentowi w zrozumieniu problemu, z którym się zgłasza, towarzyszenie mu w drodze do zmiany i innego spojrzenia na siebie i innych. Samo uczęszczanie na sesje terapeutyczne nie wystarczy do uleczenia i doświadczenia pozytywnych zmian w życiu. Konieczne są również, a może przede wszystkim, motywacja i zaangażowanie pacjenta. Niezbędna jest praca nad sobą pomiędzy sesjami, a więc uważność na swoje myśli, emocje i zachowania, wdrażanie nowych umiejętności, eksperymentowanie z nowymi zachowaniami.

Podobnie jest z rolą lekarza dowolnej specjalności. Sama wizyta u lekarza nie wystarczy, żeby wyzdrowieć. Zazwyczaj po wizycie trzeba podjąć odpowiednie leczenie, zażywać leki, stosować się do zaleceń, diety.

Czy psychoterapeuta ma pacjentów czy klientów?

Kwestia nazewnictwa osób korzystających z pomocy specjalistów z zakresu zdrowia psychicznego wiąże się najczęściej z tym, jak definiujemy i rozumiemy psychoterapię. W niektórych nurtach terapii podkreśla się fakt, że psychoterapia służy do leczenia zaburzeń oraz rozwoju osobistego. Takie podejście zakłada, że wcale nie musimy cierpieć i czuć się „chorzy”, żeby czerpać korzyści z psychoterapii. Wystarczy, że jesteśmy gotowi do tego, aby przy pomocy psychoterapeuty rozwijać potrzebne nam kompetencje, umiejętności. Określenie „klient” wydaje się wówczas bardziej adekwatne i sugeruje relacje z psychoterapeutą na zasadach raczej partnerskich i równorzędnych. Istnieją również takie podejścia terapii, które w centrum uwagi stawiają proces leczenia, traktując rozwój osobisty marginalnie. Wówczas bardziej pasuje określenie „pacjent”, ponieważ sugeruje ono osobę chorą, cierpiącą, potrzebującą pomocy.

Obydwa określenia są poprawne, każde z nich niesie ze sobą zarówno skojarzenia pozytywne, jak i negatywne. Nie opowiadam się po stronie żadnego z nich. Osobiście uważam, że proces leczenia trudno jest oddzielić od procesu szeroko rozumianego rozwoju. Obydwa te procesy najczęściej przenikają się wzajemnie. W swojej praktyce terapeutycznej, jak i na potrzeby tego bloga zdecydowałam się na używanie sformułowania „pacjent”, jednocześnie zdając sobie sprawę z ograniczeń tej formy.

Mam nadzieję, że mój tekst rozjaśnił Ci nieco podobieństwa i różnice pomiędzy zawodem lekarza i psychoterapeuty. Ważne, aby wiedzieć, do kogo udać się na wizytę w razie problemów lub do kogo skierować bliską osobę, u której zauważymy niepokojące objawy. Dlatego też kolejny artykuł zamierzam poświęcić tematowi różnic i podobieństw pomiędzy trzema zawodami dotyczącymi zdrowia psychicznego: psychologa, psychoterapeuty i psychiatry. Zapraszam do lektury w przyszłym tygodniu.

A jeśli chcesz być na bieżąco, zapraszam Cię do polubienia mojej strony na Facebooku i dodania mojego instagramowego konta @malwinahunczak_psycholog do obserwowanych.

Share this...

Facebook

Twitter

Pinterest

email