Do psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry?
Często słyszę pytanie, czym się od siebie różnią: psychoterapeuta, psycholog i psychiatra. Łatwo jest się pogubić w rozróżnianiu tych specjalistów, a warto wiedzieć do kogo się udać w momencie poszukiwania pomocy. Potocznie mówimy, że „chodzimy do psychologa”, ale w rzeczywistości często nie wiemy, czy „nasz psycholog” jest psychologiem, psychoterapeutą, czy psychiatrą.
Kto jest kim?
Każdy z trzech specjalistów: psycholog, psychoterapeuta i psychiatra – wykonuje odrębny zawód. Wspólnym mianownikiem tych zawodów jest niesienie pomocy ludziom, ale każdy z wymienionych specjalistów niesie tę pomoc w innym zakresie. Trudności z rozróżnieniem tych profesji komplikuje dodatkowo fakt, że psychoterapeuci bardzo często są jednocześnie psychologami lub psychiatrami, czyli posiadają uprawnienia dwóch zawodów. Postaram się uporządkować te pojęcia i przyjrzeć się im bliżej.
Psycholog
Psycholog to osoba, która ukończyła wyższe studia magisterskie na kierunku psychologia. Zdobycie takiego wykształcenia daje możliwość wykonywania zawodu psychologa.
Ukończenie rocznego studium psychologii czy innego rodzaju kursu psychologicznego nie daje prawa do tytułowania się psychologiem.
Zakres kompetencji psychologa:
- Posługiwanie się specjalistycznymi testami psychologicznymi,
- Stawianie diagnoz dotyczących zasobów, inteligencji, potencjału rozwoju, predyspozycji zawodowych, temperamentu, czy osobowości – na postawie przeprowadzonych testów psychologicznych,
- Wydawanie opinii (np. dotyczących zdolności do wykonywania określonego zawodu),
- Udzielanie szeroko pojętego wsparcia psychologicznego i pomocy psychologicznej, np. psychoedukacja, psychoprofilaktyka, doradztwo, orzecznictwo, interwencja kryzysowa, szkolenia.
Psycholog, który dodatkowo nie ukończył specjalistycznego, kilkuletniego szkolenia w zakresie psychoterapii (ani nie jest w trakcie takiego kursu), nie ma uprawnień do prowadzenia psychoterapii.
Jeśli jesteśmy zainteresowani uzyskaniem diagnozy na podstawie testów przeprowadzonych przez psychologa (oraz uzyskaniem opinii), warto najpierw sprawdzić i upewnić się, czy dany psycholog korzysta z testów psychologicznych i zajmuje się diagnozowaniem czy wydawaniem opinii. Takie usługi nie zawsze są w zakresie ofert proponowanych przez gabinety psychologiczne i zazwyczaj są realizowane przez specjalistyczne placówki.
Psychiatra
Psychiatra to osoba, która ukończyła studia medyczne, a następnie specjalizację w dziedzinie psychiatrii. Psychiatra jest zatem lekarzem, a jego specjalizacja z psychiatrii wiąże się z wieloletnimi stażami w placówkach służby zdrowia i opieki psychiatrycznej.
Zakres kompetencji psychiatry:
- Stawianie diagnoz medycznych dotyczących zdrowia psychicznego, czyli rozpoznawanie zaburzeń psychicznych,
- Prowadzenie farmakoterapii, a więc stosowanie leków w procesie leczenia,
- Wystawianie zwolnień lekarskich,
- Wystawianie skierowań do szpitala.
Ważne: do lekarza psychiatry nie jest wymagane skierowanie.
Lekarz psychiatra zwykle współpracuje z innymi specjalistami z zakresu zdrowia psychicznego (np. psychologiem, psychoterapeutą) w poradniach czy szpitalach. Może również zalecić wspomaganie leczenia farmakologicznego psychoterapią.
Psychiatra, podobnie jak psycholog, jeśli dodatkowo nie ukończył specjalistycznego, kilkuletniego szkolenia w zakresie psychoterapii (ani nie jest w trakcie takiego kursu), nie ma uprawnień do prowadzenia psychoterapii.
Psychoterapeuta
Psychoterapeuta to osoba, która najpierw ukończyła wyższe studia medyczne, psychologiczne lub pokrewne (zazwyczaj nauki humanistyczne, społeczne), a następnie uczestniczyła w kilkuletnim szkoleniu w zakresie psychoterapii (zazwyczaj od 4 do 6 lat), obejmującym również staże kliniczne, terapię własną i superwizje. Psychoterapeutami zostają zazwyczaj: psycholodzy, pedagodzy, lekarze psychiatrzy, socjolodzy, filozofowie. Więcej o zawodzie psychoterapeuty pisałam tydzień temu, w tekście: Czy psychoterapeuta to „prawdziwy” lekarz?
Psychoterapia nie jest specjalizacją psychologiczną, jak sądzi wiele osób, ale odrębnym od psychologii zawodem. Psycholog może być zatem psychoterapeutą, ale psychoterapeuta nie musi być psychologiem.
Zakres kompetencji psychoterapeuty:
- Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń psychicznych,
- Wspieranie psychoterapią leczenia farmakologicznego (zaleconego przez lekarza psychiatrę) w przebiegu zaburzeń i chorób psychicznych,
- Leczenie trudności emocjonalnych,
- Wspieranie w trudnych sytuacjach życiowych i kryzysach,
- Wspomaganie rozwoju osobistego.
Psychoterapeuta w swojej pracy bazuje na trzech filarach, które są jednocześnie filarami większości szkół psychoterapeutycznych:
- Wiedzy teoretycznej dotyczącej ludzkich zachowań.
- Praktycznych narzędziach i metodach radzenia sobie z problemami.
- Osobistych doświadczeniach związanych z pracą nad sobą (terapia własna).
Którego specjalistę wybrać?
Którego specjalistę wybrać, jeśli mamy trudności natury psychicznej? Wiele zależy od tego, jaki jest rodzaj tych trudności i na czym nam zależy w toku leczenia. Podobnie jak z krostką na ciele, możemy iść do dermatologa, alergologa, dietetyka lub chirurga, z problemami emocjonalnymi możemy się udać do psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty. Przyjrzyjmy się zatem bliżej, czym zajmuje się każdy z nich.
Psycholog
Psycholodzy specjalizują się w zajmowaniu różnymi kwestiami dotyczącymi zdrowia psychicznego, w zależności od tego, gdzie pracują i jakie dodatkowe szkolenia przeszli. Ich kompetencje mogą się zatem znacząco różnić. Psycholodzy mogą być zatrudnieni w szkołach, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, ośrodkach interwencji kryzysowej, szpitalach, hospicjach, ośrodkach adopcyjnych, dużych firmach (zazwyczaj po ukończeniu studiów psychologicznych na kierunku psychologia biznesu).
Psychoterapeuta
Wsparcie psychologa może się okazać bardzo pomocne w przejściu ciężkiego momentu. Jeśli jednak nasze trudności są raczej długotrwałe, jakieś problemy stale powtarzają się w naszym życiu, chcemy zmierzyć się z traumatycznym doświadczeniem, przyjrzeć się bliżej temu, jaki mamy wpływ na sytuacje, które nas spotykają, czy na stałe poprawić jakość naszego życia i związków z innymi, psychoterapia będzie dobrym kierunkiem. Warto sięgnąć po pomoc psychoterapeuty wtedy kiedy podejrzewamy, że mamy znaczny wpływ na część naszych kłopotów i chcemy to zmienić, ale zupełnie nie wiemy jak, albo nie potrafimy tego zrobić własnymi siłami. Psychoterapeuta może nam zaproponować konsultację z psychiatrą w sytuacji konieczności dodatkowego wsparcia lekami lub dokładniejszej diagnozy, np. kiedy zmagamy się z zaburzeniami odżywiania, ciężką depresją, myślami samobójczymi, różnymi formami wyrządzania sobie krzywdy.
Psychiatra
Kiedy znaleźliśmy się w ostrym kryzysie i problemy psychiczne są tak nasilone, że znacząco utrudniają nasze codzienne funkcjonowanie, warto rozważyć wizytę u lekarza psychiatry jako pierwszy krok.
Wizyta u lekarza psychiatry polega na rozmowie, podczas której psychiatra przeprowadza specjalistyczny wywiad lekarski, zadając nam różne pytania dotyczące problemu, z którym się zgłaszamy. Z pierwszą wizytą u lekarza psychiatry wiąże się najczęściej wiele lęku i wątpliwości. Natomiast taka wizyta nie różni się wiele od wizyty u lekarza innej specjalizacji, kiedy na przykład boli nas gardło i lekarz internista zadaje nam pytania o to, od kiedy boli nas gardło, jaki to jest ból, czy najbardziej przy przełykaniu pożywienia, rano czy wieczorem, czy stosowaliśmy już jakieś leki na własną rękę, itp. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu może nam zalecić leczenie farmakologiczne i przepisać odpowiednio dobrane leki. Farmakoterapia może być pierwszym etapem przed podjęciem psychoterapii lub wzajemnie uzupełniać się z psychoterapią.
Do psychiatry należy się koniecznie udać wtedy kiedy mamy poważne objawy, np. wydaje nam się, że coś widzimy lub słyszymy, tracimy kontakt z rzeczywistością, mamy myśli i plany samobójcze, jesteśmy agresywni wobec innych.
Podsumowując:
- Psycholog, psychoterapeuta i psychiatra to trzy odrębne zawody.
- Psycholog to osoba, która ukończyła magisterskie studia na kierunku psychologia.
- Psychiatra to lekarz medycyny, ze specjalizacją w dziedzinie psychiatrii.
- Psychoterapeuta to osoba, która ukończyła magisterskie studia wyższe oraz kilkuletnie szkolenie psychoterapeutyczne.
- Psychoterapia nie jest „specjalizacją psychologiczną”, ale odrębnym od psychologii zawodem. Psycholog może być zatem psychoterapeutą, ale psychoterapeuta nie musi być psychologiem.
- Ani psycholog, ani psychoterapeuta nie mają uprawnień do wystawiania zwolnień lekarskich i przepisywania leków. Są do tego upoważnieni jedynie lekarze (czyli osoby, które ukończyły wyższe studia medyczne).
- Psychoterapeuci i psychiatrzy często ze sobą współpracują, ponieważ wiele zaburzeń i trudności wymaga łączenia leków z psychoterapią.
Prosto o psychoterapii to cykl postów na temat psychoterapii, które ukazują się cyklicznie, raz w tygodniu.
Jeśli spodobał Ci się ten tekst i chcesz być na bieżąco z moimi kolejnymi wpisami, zapraszam Cię do polubienia mojej strony na Facebooku. Zachęcam Cię również do dodania mojego instagramowego konta @malwinahunczak_psycholog do obserwowanych.
